به قلم حسین سرمشقی عضو کانون بصیرت بسیج دانشجویی استان بوشهر

تلاش جهانیان بعد از جنگ جهانی دوم برای ایجاد هم‌گرایی میان کشورها سبب تشکیل پیمان بین‌المللی با عنوان ناتو و ورشو شد که مربوط به کشورهای غربی و شوروی سابق و کشورهای بلوک شرق بود.

در این میان برخی از کشورها که تمایلی به این پیمان‌ها نداشتند با هدف استعمار زدایی و مبارزه با امپریالیسم، ایجاد وحدت و یکپارچگی میان کشورهای در حال توسعه، برقراری مناسبات سیاسی و اقتصادی آزاد و مستقل از هر یک از قدرت‌های بزرگ و کمک به برقراری صلح و امنیت بین کشورها و عدم تعهد و وابستگی به این دو پیمان، جنبشی را با عنوان غیر متعهدها تشکیل دادند که در سال 1955 تشکیل و در سال 1961 میلادی موجودیت و رسمیت پیدا نمود که شامل 120 کشور جهان و دو سوم اعضای سازمان ملل می باشد و هر سه سال یکبار تشکیل می شود.

جنبش عدم تعهد که با نام "نم" نیز شناخته می‌شود در حال حاضر بعد از سازمان ملل، بزرگترین سازمان بین المللی محسوب می شود.

تا کنون 15 بار اجلاس این جنبش در سطح سران کشورهای عضو تشکیل شده و شانزدهمین اجلاس این سران در کشور جمهوری اسلامی ایران برگزار شده است. جمهوری اسلامی ایران براساس آموزه‌های اصلی و اصیل معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره)، یعنی دکترین نه شرقی نه غربی، که به اندیشه عدم تعهد نزدیک است، ترجیح داد در این جنبش با حفظ استقلال عملی و پویایی موضع گیری، به بازنگری در متن معادلات جهانی مبادرت ورزد که تا کنون این امر ادامه داشته است.

اعضای این جنبش بارها و بارها در مناسبات و مجامع بین المللی حامی ایران بوده است و عضویت ایران در این جنبش و در حال حاضر ریاست آن برای ایران بسیار مهم و تعیین کننده می‌باشد و فرصت خوبی برای دست‌یابی جمهوری اسلامی به اهداف خود می باشد که از آن جمله می‌توان به شکستن خط تحریم‌ها، تحدیدات، انزوای ایران و پدید آمدن زمینه‌ای برای آشنایی با واقعیت‌ها، توانمندی‌ها، پیشرفت‌های جمهوری اسلامی و اصلاح تصویر غلط و کاذب بر آمده از جنگ رسانه‌ای و نرم دشمن که حضور حدود 2 هزار خبرنگار می‌تواند زمینه‌ای برای انعکاس این واقعیت‌ها به جهان خارج نیز باشد.

برگزاری این اجلاس در تهران باعث فراهم شدن شرایط ارتقای مناسبات و روابط سیاسی، اقتصادی با کشورهای عضو که حضور صدها تیم کارشناسی، تجاری و فنی همراه سران در کشورمان زمینه‌ساز آن  بوده است.

بهره‌برداری برای دفاع از حقوق مساوی کشورها و طرح مسائل اساسی برآمده از نقض حق حاکمیت دولت‌ها و ملت‌ها که نماد آشکار آن مداخله در کشور سوریه و همچنین سرکوب ملت‌های بحرین و یمن در شرایط فعلی است.

فاکتورهای برنده جنبش عدم تعهد "نم"؛
کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در صدر شرکای تجاری ما قرار دارند و 90 درصد تجارت ما با کشورهای عضو این جنبش است.

حجم تجارت جهانی 36 هزار میلیارد دلار است که 7 هزار میلیارد دلار آن متعلق به کشورهای جنبش عدم تعهد است.

کشورهای عضو جنبش عدم تعهد روزانه 35 میلیون بشکه نفت به دیگر کشورها صادر می‌کنند که 57 درصد صادرات روزانه نفت دنیا را شامل می‌شود.

این موارد همگی نشان از پتانسیل بالای این جنبش در مدیریت اقتصاد و سیاست جهان و ت?ثیرگذاری بر بازار انرژی جهان و قابلیت استقلال اقتصاد و سیاست این کشورها از کشورهای توسعه یافته که عمدتا کشورهای سلطه جو هستند، می‌باشد.

لذا اجلاسی به این مهمی برگ برنده‌ای است که این کشورها می‌توانند از آن در پایان دادن به سیطره کشورهای استکباری و سلطه‌جوی غربی به ویژه آمریکا و اروپا در اقتصاد و سیاست دنیا استفاده کنند و با داشتن ذخایر قابل توجه انرژی می‌تواند به سیطره غرب بر اقتصاد و سیاست پایان دهد.

وضعیت ناکارآمد و غیر منطقی شورای امنیت سازمان ملل باعث شده است که ملت‏‌های آزادی‌خواه جهان حاضر به پذیرش بی‌چون و چرای تصمیمات این نهاد بین‌المللی تحت نفوذ قدرت‌های استکباری نباشند و همین امر موجب شده است که ملت‌ها و کشورها نسبت به نشست‌های جنبش عدم تعهد موسوم به "نم" و تصمیم‌ها و قطعنامه‌هایی که در آن اتخاذ و صادر می‌شود، توجه فراوان داشته باشند و حضور ریاست سازمان ملل متحد در اجلاس تهران نشان از اهمیت و جایگاه بسیار مهم این اجلاس و بیانگر این مدعا است.

در شرایط کنونی جنبش غیرمتعهدها به عنوان بخش اعظمی از کشورهای آسیب دیده از مداخله قدرت‌های استعمارگر می‌تواند نقش مؤثری برای مقابله و یا حل چالش‌های منطقه‌ای و بین المللی ایفا کند.

در چنین شرایطی ایران در حالی ریاست این جنبش را برای یک دوره 3 ساله بر عهده گرفته است که تحولات بسیاری در منطقه رخ داده و اکثر همسایگان ما با تنش‌های بسیاری روبرو هستند، از سوی دیگر با توجه به شرایط فعلی کشور برگزاری اجلاس "نم" می تواند روابط کشورهای عضو را در دوره آینده تسهیل کند، با توجه به اینکه در این اجلاس کشورهای صاحب‌نظر و صاحب اعتباری شرکت نمودند، این اجلاس می‌تواند در روابط آتی اعضا تاثیرگذار باشد، چرا که برگزاری یک اجلاس آن هم پس از تمام فشارها و تلاش‌هایی که برای منزوی نشان دادن ایران صورت گرفت، می تواند به اعتبار و جایگاه کشور بیفزاید؛ به این دلیل که در هر صورت حضور سران بسیاری از کشورها، اداره و هماهنگی برنامه‌های اجلاس همگی به نوعی تجربه مدیریتی در یک کشور محسوب شده و نشان می‌دهد، ایران تا چه حد از توان بسیج و توانایی مدیریت یک نشست مهم بین المللی برخوردار است.

در حالی که رسانه‌های وابسته به محافل ضد انقلاب می‌کوشیدند، برگزاری شانزدهمین نشست سران جنبش عدم تعهد را کم ارزش وانمود کنند، سخنگویان دولتی آمریکا و انگلیس برای چندمین بار نسبت به حضور هیئت‌های بیش از یکصد کشور جهان در تهران و نقض تحریم‌های سیاسی ایران ابراز نگرانی کرده‌اند و سخنگوی رژیم غاصب صهیونیستی از ریاست سازمان ملل به خاطر شرکت در این جلاس انتقاد شدید نموده بود ولی استعمارگران و مستکبرین ابرقدرت جهانی، این واقعیت را باید قبول و اقرار نمایند که این جنبش با توجه به کمیت، کیفیت و ظرفیت بالفعل و بالقوه کشورهای عضو و با ریاست جمهوری اسلامی ایران نقش فعال و سازنده‌ای را در عرصه بین‌المللی می‌تواند داشته باشد و سد محکمی در برابر زورگویانی چون آمریکا و اسرائیل می‌باشد. که نمونه‌های بارز آن عبارتند از؛

1- با توجه به این که نیمی از اعضای سازمان ملل متحد را کشورهای عضو جنبش عدم تعهد تشکیل می‌دهد، این جنبش می تواند فراکسیون بسیار قوی و نیرومندی را در مجمع عمومی سازمان ملل به وجود آورد و از این طریق برانگیزه‌های اعضای دائمی شورای امنیت تاثیر بگذارد. چنانکه ر?ی اعضای جنبش عدم تعهد به نفع انرژی صلح آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران افکار عمومی جهان را تحت ت?ثیر قرار داد و شورای امنیت نمی‌تواند از این مسائل به سادگی عبور کند.

2- از نظر اقتصادی؛ نبض اقتصاد و مواد اولیه آن و همچنین بازار مصرف تولیدات نظام سرمایه داری در اختیار اعضای جنبش عدم تعهد است. از این منظر نیز جنبش می‌تواند به طور غیرمستقیم بر تصمیم‌های سیاسی و یک جانبه مجامع بین‌المللی که اهداف ویژه‌ای را دنبال می‌کند، تاثیر بگذارد. علاوه بر این خلیج فارس و تنگه هرمز که گلوگاه اقتصادی غرب است با منابع سرشار انرژی نفت و گاز در اختیار جنبش عدم تعهد است که اعضای جنبش از این ظرفیت نیز می‌توانند در صورت اراده به نحو مطلوب استفاده کنند.

3- در عرصه بین‌المللی؛ عرصه بین المللی عرصه کشاکش و تعارض منافع دولت‌ها است. کشاکش و چالش‌های بین‌المللی بحران‌های گوناگونی را به دنبال دارد. کشورهایی که از نظر سیاسی و اقتصادی نیرومند هستند با کمترین هزینه بحران‌های یاد شده را به خارج از مرزهای خود هدایت می‌کنند. کشورهای عدم تعهد بیش از کشورهای دیگر، زمینه و بستر مناسبی برای پذیرش افزایش و پویش این بحران‌ها شده است.

اعضای جنبش عدم تعهد اگر به اصول جنبش و آرمان‌های مشترک آن وفادار باشند می‌توانند از رشد و انتقال بحران به داخل مرزهای خود جلوگیری کنند و با تشریک مساعی می توانند از ایجاد پدیده های منفوری چون گوانتانامو، ابوغریب و بگرام و... در این کشورها جلوگیری کنند.

4- وحدت در بین اعضاء؛ اجتماع عظیم 120 کشور عضو جنبش عدم تعهد در صورت اتحاد در اتخاذ سیاست و رویه‌های مشترک جهانی می‌توانند، بسیاری از مناسبات ظالمانه موجود را در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جهان را حل و فصل کنند، لابی قدرتمند اعضای جنبش در مجمع عمومی می تواند تکیه گاه مطمئنی برای کشورهای عضو در مقابل قدرت های بزرگ جهانی باشد و حتی این لابی قدرتمند می تواند در اصلاح ساختار سازمان ملل از جمله حذف حق "وتو" که بر مبنای مناسبات جنگ سردی شکل گرفته و در شرایط کنونی جهانی از موضوعیت برخوردار نیست، اقدام کنند.

از همین رو آمریکا و اسرائیل و دیگر همدستانشان در صدد کم‌رنگ کردن و بی‌اهمیت جلوه‌دادن این اجلاس می‌باشند، ولی ایران اسلامی با برگزاری و انعکاس رسانه‌ای بسیار خوب این اجلاس در تحریم‌ها و تحدیدات دشمنان که باعث پیشرفت ایران اسلامی بوده است، بار دیگر توانست سیلی محکمی را بر دهن زورگویان و مستکبرین جهانی وارد آورد و در حال حاضر ایران اسلامی با ریاست "نم" نبض اقتصاد و سیاست جهان را در دست گرفته است و ما شاهد تحریم و انزوای مستکبران و سربلندی جمهوری اسلامی خواهیم بود./اختصاصی